انواع جرثقیل ماشینی + کاربرد و مزایا و معایب هر کدام

جرثقیل های ماشینی به دلیل قابلیت تحرک و انعطاف پذیری بالا از پرکاربردترین انواع جرثقیل به شمار می آیند. انواع جرثقیل متحرک ماشینی نیز شامل جرثقیل کامیونی، جرثقیل کانتینربر، جرثقیل رافترین، جرثقیل آل ترین و جرثقیل زنجیری می شود. شرکت های تولید کننده جرثقیل پشت کامیونی، این ماشین آلات را در ظرفیت های مختلف از 3 تن تا 22 تن طراحی و تولید می کنند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای مختلف در پروژه های کوچک و بزرگ باشند.

انواع جرثقیل متحرک ماشینی

جرثقیل های متحرک، مدل هایی با شاسی چرخ لاستیکی و زنجیری را شامل می شوند که قابلیت جابه جایی در محل پروژه را دارند. این جرثقیل ها دارای اجزای مختلفی هستند که یکی از مهم ترین آن ها وینچ جرثقیل است. این ابزار نقش مهم و تعیین کننده در بالا بردن و پایین آوردن اجسام دارد. قدرت و انعطاف پذیری بالا، زمان راه اندازی سریع و قابلیت کار در محیط های مختلف از جمله ویژگی های بارز این نوع جرثقیل ها هستند. انواع جرثقیل های متحرک ماشینی عبارتند از:

1. جرثقیل کامیونی
2. جرثقیل کانتینر بر
3. جرثقیل رافترین
4. جرثقیل آل ترین
5. جرثقیل زنجیری

1. جرثقیل کامیونی (Truck-Mounted Crane)

جرثقیل کامیونی یا “Lorry Crane” بر روی شاسی یک کامیون معمولی نصب می شود که برای تحمل وزن و فشار جرثقیل تقویت شده است. این نوع جرثقیل به دلیل قابلیت حرکت در جاده ها و سرعت بالای جابه جایی بین نقاط مختلف جابه جایی بار در پروژه های ساختمانی، پل سازی و تعمیرات زیرساختی مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربردهای تخصصی جرثقیل کامیونی:

1. در پروژه های ساختمانی کوچک و متوسط با استفاده از سبد جرثقیل برای بالا بردن مصالح ساختمانی مانند تیرآهن، بتن و یا قالب ها در پروژه های عمرانی.
2. برای بارگیری و تخلیه در بنادر، انبارها و مراکز لجستیکی و تخلیه کانتینرها، پالت ها و سایر کالاهای سنگین.
3. نصب و نگهداری تجهیزات شهری مانند نصب تابلوهای تبلیغاتی، نگهداری از تیرهای چراغ برق و کارهای مربوط به تاسیسات شهری.
4. امداد و نجات: در عملیات امداد و نجات برای جابجایی آوار و یا بلند کردن اجسام سنگین.

برای مثال در ساخت پل های شهری از جرثقیل کامیونی برای بالا بردن تیرهای بتنی یا فولادی استفاده می کنند. همچنین از یک جرثقیل کامیونی می توان برای انتقال یک دستگاه ژنراتور بزرگ از کارخانه به محل نصب آن استفاده کرد.

مزایای استفاده از این نوع جرثقیل متحرک:

1. قابلیت تحرک بالا و امکان جابجایی سریع و آسان در جاده ها و بین پروژه های مختلف.
2. زمان راه اندازی کوتاه.
3. انعطاف پذیری بالا و قابل استفاده در فضاهای محدود و دارای شعاع عمل مناسب.
4. مقرون به صرفه بودن، هزینه اجاره و خرید کمتر نسبت به سایر انواع جرثقیل ها.

معایب جرثقیل پشت کامیونی:

• ظرفیت باربرداری محدود.
• نیاز به سطح صاف برای عملکرد بهینه و حفظ تعادل.

2. جرثقیل کانتینر بر (Side Lifter Crane)

جرثقیل های کانتینربر یا ساید لیفت (Sidelifter) از دیگر انواع جرثقیل های ماشینی هستند که برای جابه جایی، تخلیه، بارگیری و چیدمان کانتینرها در بنادر، پایانه های حمل و نقل، کامیون ها، کانتینرها و انبارهای صنعتی طراحی شده اند. این نوع جرثقیل به دو بازوی هیدرولیکی در دو طرف کامیون مجهز است که به وسیله آن ها، کانتینر را از کنار بلند کرده و جابه جا می کند.

کاربرد تخصصی جرثقیل های کانتینربر:

1. برای تسریع عملیات بارگیری و تخلیه کانتینرها از کشتی یا قطار به کامیون و بالعکس در بنادر و پایانه های کانتینری.
2. جابه جایی کانتینرها در محوطه های داخلی انبارها و مراکز توزیع لجستیک و انبارها.
3. امکان تحویل و برداشت کانتینر در مکان هایی که دسترسی به جرثقیل های بزرگ تر یا لیفتراک های کانتینربر محدود است.

در بندرعباس، این جرثقیل ها برای بارگیری و تخلیه سریع کانتینرهای 20 یا 40 فوتی از کشتی ها و انتقال آن ها به کامیون ها استفاده می شوند.

مزایای استفاده از جرثقیل کانتینر بر:

1. برخورداری از طراحی بهینه برای جابه جایی ایمن و سریع کانتینرها.
2. عدم نیاز به تجهیزات جانبی مانند لیفتراک های کانتینربر در محل تخلیه.
3. افزایش سرعت عملیات بارگیری و تخلیه کانتینر.

 معایب جرثقیل کانتینر بر:

• کاربرد محدود.
• نیاز به فضای جانبی برای باز شدن بازوها و جابه جایی کانتینر.

3. جرثقیل رافترین (Rough Terrain Crane)

در بین انواع جرثقیل های ماشینی، جرثقیل های رافترین (Rough Terrain Crane) برای کار در زمین های ناهموار، خاکی و با شیب کم طراحی شده اند. این جرثقیل ها از چهار چرخ بزرگ، سیستم تعلیق قدرتمند و قابلیت فرمان پذیری چهار چرخ بهره می برند به همین دلیل قابلیت مانور در شرایط دشوار را دارند.

کاربرد تخصصی جرثقیل های رافترین:

1. اجرای پروژه های عمرانی در مناطق صعب العبور مانند ساخت جاده ها، پل ها، سدها و خطوط لوله در مناطق کوهستانی یا بیابانی.
2. نصب و جابجایی تجهیزات سنگین در سایت های حفاری میادین نفتی و گازی.
3. استفاده در پروژه های معدنی برای استخراج و جابه جایی مواد معدنی.
4. استفاده در سایت های ساختمانی با دسترسی محدود که هنوز آسفالت نشده اند یا دارای پستی و بلندی هستند.

برای مثال در پروژه سد سازی از جرثقیل رافترین برای بلند کردن قطعات بتنی پیش ساخته در زمین های ناهموار و گلی استفاده می شود.

مزایای جرثقیل رافترین:

1. قابلیت حرکت در زمین های ناهموار و کار در شرایط سخت و غیر مسطح.
2. قابلیت فرمان پذیری چهار چرخ برای فراهم کردن امکان چرخش در فضاهای محدود با قابلیت چرخش 360 درجه.
3. دارای سیستم های تعلیق و جک های تثبیت کننده قوی برای ایمنی بیشتر.

معایب جرثقیل رافترین:

• سرعت حرکت کمتر نسبت به جرثقیل های پشت کامیونی.
• نیاز به حمل برای جابه جایی بین پروژه ها در مسافت های زیاد.
• مصرف سوخت بالا.

4. جرثقیل آل ترین (All-Terrain Crane)

جرثقیل های آل ترین (All-Terrain Crane) ترکیبی از مزایای جرثقیل های کامیونی و رافترین را دارند. این جرثقیل ها با سرعت بالا در جاده ها حرکت می کنند و در عین حال برای کار در زمین های ناهموار مناسب هستند. همچنین از چندین محور فرمان پذیر و قابلیت حرکت در همه چرخ ها پشتیبانی می کنند.

کاربرد تخصصی جرثقیل آل ترین: 

1. قابل استفاده در پروژه های بزرگ و پیچیده مانند پروژه های صنعتی، نیروگاهی، پتروشیمی و ساخت پل های عظیم.
2. استفاده پروژه هایی با نیاز به جابه جایی مکرر بین سایت های مختلف.
3. کارآمد در عملیات های ویژه برای بلند کردن بارهای بسیار سنگین و حجیم در شرایط مختلف.

از جرثقیل آل ترین می توان برای نصب توربین های بادی در یک مزرعه بادی که نیاز به تردد در جاده و سپس کار در زمین های ناهموار دارد، استفاده کرد.

مزایای استفاده از جرثقیل آل ترین:

1. قابلیت حرکت در جاده ها و کار در زمین های ناهموار.
2. ظرفیت باربرداری بالا و امکان بلند کردن بارهای بسیار سنگین تا 1300 تن.
3. مجهز به فناوری های نوین برای کنترل دقیق و ایمنی بالا.

معایب جرثقیل آل ترین: 

• یکی از گران ترین انواع جرثقیل است، هم از نظر خرید و هم از نظر نگهداری.
• به دلیل اندازه بزرگ برای کار در فضاهای بسیار محدود، مناسب نیست.
• دارای پیچیدگی عملیاتی است و به اپراتورهای بسیار ماهر و آموزش دیده نیاز دارد.

5. جرثقیل زنجیری (Crawler Crane)

یکی دیگر از انواع جرثقیل های ماشینی، جرثقیل های زنجیری (Crawler Crane) هستند که به جای چرخ های لاستیکی شاسی زنجیری مشابه تانک حرکت می کند. این ویژگی باعث شده تا پایداری و قدرت کشش فوق العاده ای در زمین های بسیار نرم، گلی و ناهموار داشته باشند.

کاربرد تخصصی جرثقیل زنجیری: 

1. اجرای پروژه های زیرساختی بزرگ مانند سدسازی، ساخت پالایشگاه ها و نیروگاه های بزرگ و بنادر جدید.
2. نصب سازه های سنگین و مونتاژ قطعات پیش ساخته بزرگ و سنگین مانند بخش های پل یا تجهیزات صنعتی عظیم.
3. قابل استفاده در پروژه های طولانی مدت و سایت هایی که جرثقیل برای زمان زیادی در یک نقطه مستقر می ماند و جا به جا نمی شود.

برای مثال در ساخت یک پل بزرگ از جرثقیل زنجیری برای بلند کردن تیرهای بتنی غول پیکر و قرار دادن آن ها در محل دقیق استفاده می شود.

مزایای جرثقیل زنجیری: 

1. پایداری بسیار بالا.
2. ظرفیت باربرداری بسیار بالا.
3. عدم نیاز به جک های تثبیت کننده.

معایب جرثقیل زنجیری:

• عدم قابلیت حرکت در جاده و جابه جایی بین پروژه ها و نیاز به تریلی برای جا به جایی.
• سرعت حرکت پایین در محل پروژه.
• نیاز به آماده سازی محل برای جلوگیری از آسیب به سطح زمین.

جمع بندی

انتخاب نوع مناسب جرثقیل ماشینی برای هر پروژه، نیازمند درک دقیق از نیازها، محدودیت ها و شرایط محیطی است. انواع جرثقیل های متحرک ماشینی شامل جرثقیل کامیونی، جرثقیل کانتینربر، جرثقیل رافترین، جرثقیل آل ترین و جرثقیل زنجیری می باشند. هر یک از انواع جرثقیل های ماشینی متناسب با طراحی و قابلیت های خاص خود برای کاربردهای مشخصی استفاده می شوند. از سرعت و انعطاف پذیری جرثقیل های کامیونی گرفته تا قدرت بی نظیر جرثقیل های زنجیری در زمین های بسیار ناهموار، هر یک با ویژگی ها و قابلیت های خاصی که دارند در اجرای پروژه های مختلف سرعت و بهره وری کار را افزایش می دهند. با در نظر گرفتن مزایا و معایب هر نوع از جرثقیل ها و تطبیق آن با الزامات پروژه ای که دارید، بهترین تصمیم را برای افزایش بهره وری و ایمنی عملیات خود بگیرید.