راهنمای مالیات ارزهای دیجیتال و قانون جدید رگوله کردن صرافی ها

مالیات ارزهای دیجیتال در سال های اخیر بحثی داغ بوده و از انجا که ارزهای دیجیتال به یکی از ابزارهای محبوب سرمایه گذاری تبدیل شده ، موضوع مالیات ارزهای دیجیتال و قانون گذاری در این حوزه هم اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در ایران، بانک مرکزی اخیراً قوانینی جدید برای رگوله کردن صرافی های ارز دیجیتال پیشنهاد کرده که تأثیرات گسترده ای بر معاملات و سرمایه گذاران خواهد داشت بیایید نظری بر این قوانین بیاندازیم و عمیق تر ان ها را تحلیل کنیم.

مالیات ارز دیجیتال چیست؟

مالیات ارز دیجیتال به مبلغی اطلاق می شود که افراد باید بر اساس سودها و درآمدهایی که از معاملات و فعالیت های مرتبط با ارزهای دیجیتال به دست می آورند، به دولت پرداخت کنند. این نوع مالیات شباهت هایی با مالیات بر درآمد و عملکرد دارد و شامل قوانینی است که تمامی فعالان این حوزه باید از آن ها آگاهی داشته باشند.

قوانین مالیات ارز دیجیتال در ایران

قوانین مالیات در ایران به طور کلی بر اساس مواد قانون مالیات های مستقیم و سایر مقررات تدوین شده است. در زیر به برخی از این قوانین می پردازیم اما شما می توانید با دریافت خدمات مالیاتی از شرکت های معتبر، خیال خود را از بابت جریمه های سنگین مالیاتی آسوده کنید.

1. شناسایی مزارع استخراج ارز دیجیتال: مزارع استخراج ارز دیجیتال به عنوان واحدهای تولیدی صنعتی شناخته شده اند. این واحدها موظف به ثبت و شفاف سازی فعالیت های خود و پرداخت مالیات مربوطه هستند.
2. درآمد حاصل از صادرات ارزهای دیجیتال: صادرکنندگان ارز دیجیتال باید تعهدنامه هایی را امضا کنند که بر اساس آن، ارزهای حاصل از صادرات خود را به سیستم اقتصادی کشور بازگردانند. مطابق ماده ۱۴۱ قانون مالیات های مستقیم، درآمد حاصل از صادرات ارزهای دیجیتال به نرخ صفر مالیات مشمول می شود.
3. محدودیت های جغرافیایی برای مزارع ارز دیجیتال: مراکز استخراج نمی توانند در محدوده های خاصی از شهرهای بزرگ مانند تهران (۱۲۰ کیلومتری) یا اصفهان (۵۰ کیلومتری) فعالیت کنند.

محاسبه مالیات ارز دیجیتال در ایران

محاسبه مالیات ارز دیجیتال در ایران بر اساس میزان درآمد خالص فرد انجام می شود و با مالیات مشاغل در ارتباط است. طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم، نرخ مالیات به شرح زیر است:

• درآمد کمتر از ۲۸۸,۰۰۰,۰۰۰ ریال: معاف از مالیات.
• درآمد بین ۲۸۸,۰۰۰,۰۰۰ تا ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال: مشمول مالیات ۱۵ درصد.
• درآمد بین ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تا ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال: مشمول مالیات ۲۰ درصد.
• درآمد بالاتر از ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال: مشمول مالیات ۲۵ درصد.

درآمدهای ناشی از سود سهام یا سهم هر یک از شرکا از مالیات معاف هستند. برای پرداخت مالیات ارز دیجیتال، افراد باید به سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی به نشانی tax.gov.ir مراجعه کرده و اطلاعات مربوط به درآمد و سود خود را وارد کنند.

رگوله چیست و چرا اهمیت دارد؟

و اما رگوله (Regulation) به معنای تنظیم و نظارت بر فعالیت های اقتصادی و صنعتی است و نقش اساسی در ایجاد شفافیت، اعتماد و پایداری در بازارهای مختلف ایفا می کند.

رگوله به مجموعه ای از قوانین، مقررات و دستورالعمل هایی گفته می شود که توسط نهادهای نظارتی یا دولت ها تدوین شده و بر فعالیت های مختلف اقتصادی، صنعتی و اجتماعی اعمال می شوند. هدف اصلی رگوله، ایجاد نظم، شفافیت و جلوگیری از رفتارهای غیرقانونی و ناعادلانه در بازار است؛ رگوله کمک می کند تا تمامی فعالیت ها به صورت شفاف انجام شود. شفافیت باعث افزایش اعتماد عمومی به بازارها و کاهش ریسک کلاهبرداری و تخلفات می شود.

نهادهای نظارتی رگوله در جهان

۱. نهادهای مالی

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC): این نهاد بر بازار سرمایه و فعالیت های مرتبط با اوراق بهادار نظارت دارد.

بانک مرکزی اروپا (ECB): وظیفه نظارت بر سیاست های پولی و مالی کشورهای عضو اتحادیه اروپا را دارد.

۲. نهادهای فناوری

کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا (FCC): بر فعالیت های مرتبط با مخابرات و فناوری اطلاعات نظارت می کند.

آژانس حفاظت از داده های اتحادیه اروپا (EDPS): مقررات مرتبط با حفاظت از داده های شخصی را مدیریت می کند.

رگوله در ایران

یکی از جدیدترین حوزه های رگوله در ایران، ارزهای دیجیتال است. با رشد این بازار، دولت در حال تدوین قوانینی برای نظارت بر معاملات، استخراج و استفاده از ارزهای دیجیتال است.

نهادهای نظارتی در ایران شامل :

• بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران: وظیفه نظارت بر سیستم بانکی و سیاست های پولی کشور.
• سازمان بورس و اوراق بهادار: نظارت بر بازار سرمایه و فعالیت های مرتبط با بورس.
• سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی: نظارت بر بخش مخابرات و فناوری اطلاعات.

صرافی ها به عنوان واسطه هایی که خرید و فروش ارزهای فیات (مانند دلار و یورو) و اخیراً ارزهای دیجیتال را تسهیل می کنند، یکی از ارکان اصلی بازار مالی ایران محسوب می شوند. وظایف اصلی صرافی ها عبارتند از:

• ارائه خدمات تبدیل ارز به متقاضیان.
• پشتیبانی از تجارت خارجی از طریق تأمین ارز.
• انتقال حواله های ارزی بین المللی.

رگوله صرافی ها در ایران

بانک مرکزی ایران، نهاد اصلی نظارت بر فعالیت صرافی ها است. این نظارت شامل موارد زیر است:

• صدور مجوز فعالیت برای صرافی ها.
• نظارت بر رعایت قوانین ارزی و مالیاتی.
• کنترل نرخ ارز برای جلوگیری از نوسانات شدید.

یکی از مهم ترین الزامات رگوله برای صرافی ها، رعایت قوانین مبارزه با پول شویی است. صرافی ها موظف به شناسایی مشتریان (KYC) و گزارش تراکنش های مشکوک به نهادهای نظارتی هستند.

همچنین قوانینی در خصوص سقف معاملات ارزی برای افراد و شرکت ها وضع شده است تا از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری شود.

رگوله ارزهای دیجیتال و تأثیر آن بر صرافی های دیجیتال

صرافی ها امکان خرید، فروش و نگهداری ارزهای دیجیتال را فراهم می کنند، صرافی‌ها موظف‌اند اطلاعات دقیقی از معاملات کاربران، از جمله هویت آن‌ها و جزئیات تراکنش‌ها را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. در ایران، ارزهای دیجیتال هنوز به صورت رسمی به عنوان ارز قانونی شناخته نشده اند؛ اما قوانین جدیدی برای نظارت بر این حوزه تدوین شده است:

• ممنوعیت استفاده از ارزهای دیجیتال برای پرداخت های داخلی.
• الزام صرافی های دیجیتال به ثبت نام در نهادهای نظارتی.
• تعیین تعرفه های مالیاتی برای معاملات ارز دیجیتال.

خوب است بدانید استخراج ارزهای دیجیتال (ماینینگ) نیز تحت رگوله قرار گرفته است. مجوزهای خاصی برای استخراج صادر می شود و استفاده از برق صنعتی یا کشاورزی برای ماینینگ غیرقانونی است.

طبق قوانین جدید، تمامی صرافی ها موظف به ثبت نام در سامانه های دولتی مانند سامانه جامع تجارت و سامانه مالیاتی هستند و برای جلوگیری از فرار مالیاتی و تخلفات ارزی، صرافی ها باید تمامی تراکنش های خود را در سامانه های نظارتی ثبت کنند.

همچنین بر اساس قوانین 1403 ، میزان ارز قابل معامله توسط هر فرد محدود شده است تا از نوسانات شدید بازار جلوگیری شود.

از سوی دیگر صرافی ها موظف به پرداخت مالیات بر درآمد خود هستند. این مالیات شامل درآمدهای حاصل از معاملات ارزی و کارمزدها می شود.

چالش های رگوله صرافی ها در ایران

صرافی‌های داخلی ارز دیجیتال که تحت نظارت مستقیم نهادهایی مانند بانک مرکزی فعالیت می‌کنند، به نوعی زیر ذره‌بین دولت قرار دارند. این بدان معناست که دولت به واسطه قوانین و مقرراتی که وضع کرده، از جزئیات تمامی تراکنش‌های انجام‌شده در این صرافی‌ها مطلع است اما :

• برخی از قوانین هنوز به صورت شفاف تدوین نشده اند، که این امر باعث سردرگمی صرافی ها و مشتریان شده است.
• محدودیت های شدید ارزی ممکن است باعث کاهش فعالیت های تجاری و سرمایه گذاری شود.
• با رشد سریع فناوری، قوانین موجود ممکن است توانایی پاسخگویی به نیازهای بازار را نداشته باشند.

چه زمانی ارزهای دیجیتال مشمول مالیات می‌شوند؟

• اگر فردی اقدام به خرید و فروش ارزهای دیجیتال کند و سود حاصل از این معاملات مثبت باشد، مشمول پرداخت مالیات است. به‌عنوان مثال، اگر یک بیت‌کوین به قیمت ۲۵ هزار دلار خریداری و سپس به قیمت ۲۷ هزار دلار فروخته شود، سود ۲ هزار دلاری مشمول مالیات خواهد بود.
• همچنین اگر فردی در ازای فروش کالا یا ارائه خدمات، ارز دیجیتال دریافت کند، موظف است مقدار ارز دریافت‌شده را به قیمت روز محاسبه و در اظهارنامه مالیاتی ثبت کند.
• در صورتی که فردی ارز دیجیتال را به‌عنوان جایزه یا پاداش دریافت کند (مانند پاداش ماینینگ)، این درآمد به‌عنوان درآمد مشمول مالیات تلقی می‌شود.

در نظر داشته باشید که اگر معامله ارز دیجیتال کمتر از یک سال پس از خرید انجام شود، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه کوتاه‌مدت خواهد بود. در صورتی که معامله بیش از یک سال پس از خرید انجام شود، مالیات بر عایدی سرمایه بلندمدت اعمال می‌گردد.

عواقب فرار مالیاتی در حوزه ارز دیجیتال

شاید بگویید دستگاه های نظارتی ایران هرگز متوجه معاملات دیجیتالی من نخواهند شد ! اما با پیشرفت فناوری و سیستم‌های نظارتی، سازمان امور مالیاتی ایران قادر است تمامی تراکنش‌های مالی، از جمله فعالیت‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال، را رهگیری کند و در صورت کتمان درآمد یا ارائه اطلاعات نادرست، سازمان امور مالیاتی جریمه‌های سنگینی اعمال می‌کند. این جریمه‌ها شامل موارد زیر است:

• پرداخت مالیات معوق به همراه جریمه نقدی.
• محرومیت از برخی تسهیلات مالیاتی.
• پیگرد قانونی در موارد تخلف عمدی.

سازمان امور مالیاتی می‌تواند در صورت شناسایی فرار مالیاتی، حساب‌های بانکی فرد متخلف را مسدود کرده و مبالغ موردنظر را برداشت کند. هولد کردن (نگهداری ارز دیجیتال برای مدت طولانی بدون انجام معاملات) مشمول مالیات نمی‌شود. اما در صورتی که ارزهای دیجیتال به‌صورت فعالانه در خرید و فروش یا ارائه خدمات استفاده شوند، مالیات به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

چگونه از مشکلات مالیاتی جلوگیری کنیم؟

تمامی درآمدها و معاملات باید به‌صورت شفاف در اظهارنامه مالیاتی ثبت شوند. برای اطمینان از رعایت تمامی قوانین و جلوگیری از جریمه‌های احتمالی، توصیه می‌شود از مشاوران مالیاتی متخصص کمک بگیرید. تریدرها باید تمامی تراکنش‌های خود را مطابق قوانین مبارزه با پول‌شویی انجام دهند و از ایجاد حساب‌های ناشناس پرهیز کنند.